Thúc đẩy bình đẳng giới trong quản lý chất thải nhựa tại Việt Nam

Ngày 29/8, tại Hà Nội, Trung ương Hội liên hiệp Phụ nữ (LHPN) Việt Nam phối hợp cùng Đại sứ quán Canada tại Việt Nam và UNDP Việt Nam đã tổ chức hội thảo Bình đẳng giới và Phát triển toàn diện trong quản lý chất thải nhựa.

Hội thảo nhằm chia sẻ kết quả “Báo cáo đánh giá hiện trạng về giới trong chuỗi giá trị nhựa tại Việt Nam” của Chương trình đối tác hành động Quốc gia về Nhựa (NPAP), cũng như nâng cao nhận thức cho các bên liên quan trong thúc đẩy bình đẳng giới và phát triển toàn diện thuộc lĩnh vực quản lý chất thải nhựa.

Các khách mời tham gia tọa đàm trong khuôn khổ hội thảo

Phụ nữ có vai trò quan trọng trong thu gom, tái chế, truyền thông về chống rác thải nhựa

Để xây dựng Báo cáo đánh giá hiện trạng về giới trong chuỗi giá trị nhựa tại Việt Nam”, NPAP đã tiến hành khảo sát trực tuyến với 601 ý kiến đóng góp từ thành viên cộng đồng; 9 nhóm thảo luận cùng 63 lao động chính thức và phi chính thức ở Hà Nội, Hà Tĩnh và Thừa Thiên Huế; và chuỗi phỏng vấn sâu với 33 đại diện và chuyên gia từ cơ quan hoach định chính sách - quản lý chất thải nhựa cấp trung ương, tổ chức phi chính phủ, đơn vị nghiên cứu, hội phụ nữ, chính quyền địa phương, doanh nghiệp, công nhân thu gom và tái chế rác thải.

Kết quả khảo sát cho thấy, với vai trò là người chịu trách nhiệm chính trong việc xử lý công việc nội trợ và chăm sóc trong gia đình, phụ nữ là người ra quyết định mua sản phẩm nhựa. 71% người tham gia khảo sát quan tâm đến chất lượng và chất liệu của các sản phẩm nhựa họ mua, trong đó người tiêu dùng nữ quan tâm nhiều hơn người tiêu dùng nam. Hầu hết người tham gia khảo sát biết rằng rằng các sản phẩm nhựa sử dụng một lần ảnh hưởng đến sức khỏe của họ. Đa số muốn mua thực phẩm hữu cơ và các sản phẩm thân thiện với môi trường.

Tại gia đình, phụ nữ chịu trách nhiệm chính trong việc phân loại, thu gom và xử lý rác thải sinh hoạt, và có xu hướng hành vi quản lý chất thải bền vững hơn so với nam giới, họ chú ý nhiều hơn đến việc phân loại và tái sử dụng rác thải. Trong công việc thu gom, phân loại, thải bỏ và quản lý chất thải nhựa, các lao động nữ trong doanh nghiệp môi trường (khu vực chính thức) hay người thu mua đồng nát, ve chai (khu vực phi chính thức) đều tham gia rất tích cực. Họ cũng hưởng ứng các hoạt động của Hội LHPN Việt Nam, cũng như các tổ chức khác trong việc thúc đẩy quản lý chất thải và phân loại chất thải tại nguồn, thông qua Phong trào “Chống rác thải nhựa”, các chiến dịch truyền thông hay sáng kiến, mô hình thí điểm tại địa phương.

Theo bà Nguyễn Thị Minh Hương, Phó Chủ tịch Trung ương Hội LHPN Việt Nam cho biết: Trong các chiến lược phát triển quốc gia và chính sách phát triển ngành của nước ta đã xác định, giới và môi trường nói chung, phụ nữ và môi trường nói riêng là một trong những vấn đề xuyên suốt đồng thời là mục tiêu quan trọng. Phụ nữ lại là nhân tố tích cực, là lực lượng quan trọng trong công tác bảo vệ môi trường. Họ là người sử dụng, tiếp cận, giải quyết các công việc hàng ngày liên quan đến rác thải, nước sinh hoạt, vệ sinh và chăm sóc cho gia đình. Những người mẹ, người vợ được xem là những nhà giáo dục đầu tiên trong gia đình nên có thể truyền đạt thông tin và nâng cao nhận thức cho các thành viên về bảo vệ môi trường. Từ góc độ người sản xuất, người tiêu dùng, hay người quản lý, họ cũng đều đảm nhận vai trò quan trọng trong việc giữ gìn và bảo vệ môi trường, bảo vệ sức khoẻ cộng đồng.

Bà Nguyễn Thị Minh Hương, Phó Chủ tịch Trung ương Hội LHPN Việt Nam chia sẻ tại hội thảo

Với cách tiếp cận từ giới và môi trường, trong đó có vấn đề chất thải nhựa, Nghị quyết Đại hội đại biểu Phụ nữ toàn quốc lần thứ XIII tiếp tục xác định bảo vệ môi trường, chống rác thải nhựa là một trong những nhiệm vụ trọng tâm thực hiện trong thời gian tới trong các cấp Hội và hội viên, phụ nữ. Trong đó Hội tập trung tuyên truyền nâng cao nhận thức của cán bộ, hội viên, phụ nữ về các hoạt động bảo vệ môi trường, chống rác thải nhựa; vận động, hướng dẫn phụ nữ sử dụng các sản phẩm dễ phân huỷ, có thể tái sử dụng, thân thiện với môi trường; xây dựng mô hình hưởng ứng thực hiện phong trào phù hợp với điều kiện thực tiễn của địa phương. Đồng thời, tích cực tham gia giám sát việc thực hiện chính sách, pháp luật về bảo vệ môi trường; chống rác thải nhựa; chủ động đề xuất các đề án, chương trình, giải pháp nâng cao nhận thức thay đổi hành vi hiệu quả trong công tác bảo vệ môi trường tại địa phương.

Theo ông Patrick Haverman - Phó Trưởng đại diện thường trú của UNDP Việt Nam, phụ nữ giữ vai trò chủ đạo trong việc thu gom, phân loại và tái chế rác thải nhựa chính thức và không chính thức tại các hộ gia đình và cộng đồng. Chính quyền và cộng đồng cần ghi nhận sự đóng góp này trong quá trình xây dựng chính sách. Các nhà hoạch định chính sách cần có thêm các nghiên cứu, dữ liệu và bằng chứng về những vấn đề liên quan đến nhựa, giới và hòa nhập xã hội nhằm tránh mọi tác động tiêu cực đối với phụ nữ, lao động di cư và các nhóm dễ bị tổn thương khác trong quá trình thực thi chính sách Trách nhiệm mở rộng của nhà sản xuất (EPR).

Ông Shawn Steil - Đại sứ Canada tại Việt Nam phát biểu tại hội thảo

Phụ nữ nhân tố tích cực trong giảm thiểu rác thải nhựa

Đồng quan điểm, ông Shawn Steil - Đại sứ Canada tại Việt Nam cho biết, các chương trình, dự án tài trợ của Canada hiện nay tập trung hỗ trợ quyền và sinh kế của phụ nữ nhằm bổ sung cho các nỗ lực chuyển đổi sang một nền kinh tế nhựa tuần hoàn và bền vững hơn.

Phía Canada cho rằng, khi thu nhập của phụ nữ cao hơn, họ có thể chủ động ứng phó với các tác động từ ô nhiễm môi trường cho chính họ cũng như cho gia đình. Có 2 khía cạnh hỗ trợ cần quan tâm là nâng cao năng lực cho phụ nữ và trang thị thêm các thiết bị bảo hộ lao động phù hợp, điều này sẽ giúp giảm sự kỳ thị xã hội đối với công việc vệ sinh môi trường, thu gom ve chai. Bên cạnh đó, nghiên cứu và truyền thông là xương sống của chính sách tốt, đảm bảo quyền và lợi cho phụ nữ. Việc xóa bỏ khoảng cách giữa chính sách cấp quốc gia và thực thi ở cấp địa phương cũng rất quan trọng, nhằm đảm bảo nhu cầu của người phụ nữ trong lĩnh vực này và góp phần quyết những vấn đề đặt ra về xử lý rác thải, giảm ô nhiễm môi trường.

Tại hội thảo, các đại biểu đã gợi mở về vai trò của phụ nữ và cách thức giúp nâng cao bình đẳng giới, phát triển toàn diện trong quản lý rác thải nhựa ở cấp hộ gia đình và cộng đồng; sự cần thiết phải lồng ghép các vấn đề bình đẳng giới trong kế hoạch hành động chung về xây dựng và phát triển nền kinh tế tuần hoàn nhựa bền vững và toàn diện.

Nguồn: Bộ Tài Nguyên Và Môi Trường